Czym jest duchowy eskapizm?

Duchowy eskapizm to termin, który opisuje tendencję do uciekania się do duchowości w celu uniknięcia trudnych emocji, problemów życiowych, czy traum. W tym artykule przyjrzymy się temu zjawisku, jego przyczynom i skutkom. Opiszemy również sposoby radzenia sobie w sytuacjach, gdy może on zaszkodzić naszemu rozwojowi emocjonalnemu i duchowemu.

 

Czym jest duchowy eskapizm?

Duchowy eskapizm (ang. spiritual bypassing) to termin wprowadzony przez amerykańskiego psychologa klinicznego Johna Wellwooda. Określa on skłonność do używania duchowych idei i praktyk, aby ominąć lub uniknąć nierozwiązanych problemów emocjonalnych. Może służyć również do wypierania ran psychicznych i niedokończonych zadań rozwojowych.

 

Przykłady duchowego eskapizmu obejmują:

• Użycie medytacji, jogi czy modlitwy jako sposobu na odcięcie się od negatywnych emocji, zamiast przechodzenia przez proces ich przetwarzania.
• Unikanie konfrontacji z własnymi traumami, przekonaniami czy problemami, zastępując je duchowymi naukami, które dają poczucie spokoju.
• Wprowadzanie myślenia pozytywnego jako sposobu na unikanie uczuć smutku czy strachu, zamiast akceptowania tych uczuć jako części ludzkiego doświadczenia.

 

Przyczyny duchowego eskapizmu

Oto kilka możliwych przyczyn występowania tego zjawiska:

 

Potrzeba unikania bólu

Jedną z głównych przyczyn jest naturalna ludzka potrzeba unikania bólu emocjonalnego. Dążenie do stabilności i uniknięcia przytłaczających uczuć może prowadzić do ucieczki w duchowość jako formę ochrony przed uczuciami, które są trudne do zniesienia.

 

Dążenie do idealnego wizerunku

Inną przyczyną może być dążenie do kreowania idealnego wizerunku siebie jako osoby duchowej, która jest ponad codziennymi problemami i emocjami. Duchowość może stać się narzędziem do poprawy samooceny, wprowadzając poczucie wyższości i odrębności od innych.

 

Niewłaściwe nauczanie duchowe

Niektóre nauki duchowe mogą nieumyślnie promować eskapizm, skupiając się na porzucaniu ego czy osiągnięciu wyższych stanów świadomości. Dzieje się to kosztem pracy nad sobą i konfrontowania się z własnymi emocjami i przekonaniami.

 

Skutki duchowego eskapizmu

Z kolei skutkami eskapizmu mogą być:

 

Blokowanie prawdziwego rozwoju

Ucieczka duchowa może prowadzić do blokowania prawdziwego rozwoju emocjonalnego i duchowego. Unikanie konfrontacji z trudnymi uczuciami i traumami sprawia, że pozostają one nierozwiązane. Prowadzi to do poważniejszych problemów w przyszłości.

 

Utrata autentyczności

Skutki tego zjawiska to również utrata autentyczności i szczerości, zarówno wobec siebie, jak i innych osób. Osoba, która stosuje duchowy eskapizm, może zacząć odgradzać się od własnych uczuć, a także swoich bliskich. Skutkuje to izolacją i brakiem głębokich relacji międzyludzkich.

 

Wprowadzenie w błąd innych

Osoba, która praktykuje duchowy eskapizm, może nieświadomie wprowadzać innych w błąd. Robi to, promując ideę, że duchowość daje gotowe odpowiedzi na wszystkie problemy życiowe. To może prowadzić do powstania fałszywych oczekiwań i rozczarowań u osób, które szukają prawdziwej duchowej ścieżki.

 

Jak rozpoznać duchowy eskapizm?

Istnieje kilka typowych zachowań dla osób, które uciekają do duchowości, zamiast mierzyć się z problemami. Poniżej przedstawimy kilka wskazówek, dzięki którym rozpoznasz duchowy eskapizm u siebie lub bliskiej osoby.

 

Unikanie trudnych uczuć

Jednym ze znaków duchowego eskapizmu jest unikanie trudnych uczuć, takich jak smutek, złość czy strach. Jeśli zauważasz, że używasz duchowych praktyk jako sposobu na odcięcie się od tych uczuć, zamiast je akceptować i przetwarzać, może to być objaw ucieczki.

 

Brak odpowiedzialności za własne życie

Innym objawem może być unikanie odpowiedzialności za własne decyzje życiowe, zamiast podejmować trudne wybory i stawiać czoła konsekwencjom. Osoba praktykująca to zjawisko może próbować przekazać odpowiedzialność za swoje życie siłom wyższym, zamiast akceptować własny udział w kształtowaniu swojej rzeczywistości.

 

Nadmierna identyfikacja z duchowością

Nadmierna identyfikacja z duchowością, kosztem innych aspektów życia, może również świadczyć o duchowym eskapizmie. Jeśli duchowość staje się jedynym celem i priorytetem, a inne ważne obszary życia są zaniedbywane, może to prowadzić do niezdrowych zachowań.

Jaki wpływ ma na zdrowie psychiczne?

Duchowość potrafi być bardzo przydatna w życiu człowieka. Jednakże niwłaściwie wykorzystywana może źle wpłynąć na zdrowie psychiczne. Jakie są zagrożenia z tym związane?

 

Zwiększenie lęku i depresji

Unikanie trudnych uczuć i problemów życiowych może paradoksalnie prowadzić do zwiększenia lęku i depresji. Bez możliwości przetworzenia tych uczuć, mogą one gromadzić się w naszej psychice. Prowadzi to do poważniejszych problemów z naszym zdrowiem mentalnym.

 

Utrata poczucia rzeczywistości

Utrata poczucia rzeczywistości to kolejne możliwe następstwo eskapizmu. Osoba praktykująca może zacząć żyć w świecie duchowych idei, zamiast konfrontować się z realiami życia codziennego.

 

Rozwój zaburzeń osobowości

W skrajnych przypadkach duchowy eskapizm może prowadzić do rozwoju zaburzeń osobowości, takich jak narcyzm czy osobowość unikająca. Osoba praktykująca opisywane zjawisko może zacząć wierzyć, że jest wyjątkowa, ponad innymi. Wpływa to negatywnie na jej zdrowie psychiczne i relacje międzyludzkie.

 

Podsumowanie

Duchowy eskapizm to zjawisko, które może prowadzić do negatywnych konsekwencji dla naszego życia, relacji międzyludzkich i zdrowia psychicznego. Zrozumienie przyczyn takiej ucieczki jest pierwszym krokiem do zmiany. Ważne jest, by poznać sposoby radzenia sobie z sytuacjami, gdy mogą one zaszkodzić naszemu rozwojowi. Pozwoli nam to utrzymać zdrową równowagę między duchowością a innymi aspektami życia.

autorka: Maja Podraska

korekta: Kinga Terech

Źródła:

1. https://michalpasterski.pl/2021/11/zjawisko-duchowego-eskapizmu/

2. https://wellbee.pl/blog/spiritual-bypassing