7 stycznia, 2024
W obliczu rosnącego zagrożenia klimatycznego i zanieczyszczenia, środowisko naturalne ulega poważnej dewastacji. Z danych GUS-u wynika, iż w Polsce w 2022 roku istniało 259 legalnych składowisk odpadów. Pomimo większej świadomości ekologicznej i zmieniającej się polityce gospodarowania odpadami, szacuje się, że w naszym kraju istnieje wciąż ponad 2000 dzikich wysypisk śmieci. Czym one są, dlaczego stanowią zagrożenie dla ekosystemu i jak zapobiegać ich powstawaniu? Tego wszystkiego dowiesz się, z tego artykułu!
Czym są dzikie wysypiska śmieci?
Powyższe określenie stosowane jest w przypadku miejsc, gdzie składowane są odpady bez pozwolenia odpowiednich służb. Funkcjonują one poza kontrolą, wbrew obowiązującym przepisom i stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, zwierząt, środowiska. Najczęstszymi lokalizacjami, gdzie można spotkać się z nielegalnie gromadzonymi odpadami, są lasy, nieużytki rolne, opuszczone budynki, magazyny.
Nielegalne składowiska śmieci – zagrożenia
Brak nadzoru nad gospodarką odpadami niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw. Skutki takiego postępowania są widoczne na wielu płaszczyznach.
-
Realne zagrożenie dla wielu gatunków zwierząt i roślin
Niektóre z wyrzucanych śmieci mogą zawierać w sobie toksyny, które mogą być niebezpieczne dla przebywających w danym siedlisku zwierząt, powodować zatrucia, choroby i ich śmierć. Substancje chemiczne z odpadów mogą również przenikać do wody i gleby, zaburzając rozwój flory.
-
Zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi
Oprócz zwierząt, dzikie wysypiska śmieci są również problemem dla społeczeństwa. Wynika to z tego, iż ich obecność może powodować skażenie wody pitnej oraz powietrza. W długookresowej perspektywie styczność z niebezpiecznymi substancjami może skutkować rozwojem poważnych chorób np. infekcji dróg oddechowych, nowotworów, osłabieniem odporności.
-
Pożary
Ryzyko samozapłonu składowiska śmieci jest szczególnie wysokie, jeśli znajdują się tam odpady o niebezpiecznych właściwościach. Nie są to jedynie substancje generowane przez zakłady przemysłowe, ale również przedmioty codziennego użytku np. środki czyszczące, kosmetyki w formie aerozolu, farby, lakiery, baterie, akumulatory, olej samochodowy. Szczególnie groźne są związki metanu lub siarkowodoru, które w kontakcie z tlenem może doprowadzać do samoistnych pożarów. Mogą one spowodować ogromne zniszczenia krajobrazu i jego bioróżnorodności, a także przyczyniają się do uwalniania innych toksyn do atmosfery.
Jak walczyć z dzikimi wysypiskami śmieci?
Dzikie składowiska odpadów stanowią realne zagrożenie dla środowiska i zdrowia publicznego. Walka z tym zjawiskiem nie należy do najprostszych, dlatego konieczne jest wypracowanie wielopłaszczyznowego planu działania, który go skutecznie wyeliminuje. Oto kilka sposobów:
-
Zwiększanie świadomości ekologicznej
Przede wszystkim zarówno władze, organizacje oraz lokalne społeczności powinny dążyć do zwiększania świadomości ekologicznej i ograniczania negatywnego wpływu dzikich wysypisk na środowisko. Natomiast jako osoba prywatna możesz uczestniczyć w rozmaitych akcjach organizowanych przez różne instytucje. Przykładem może być inicjatywa Closer to nature Stowarzyszenia LEVEL UP, promująca ekologiczny styl życia i podkreślającą wagę zrównoważonego rozwoju. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym lub innych naszych projektach, zajrzyj tutaj! Możesz również brać udział w często organizowanych akcjach typu Sprzątanie świata.
-
Recykling
Dzięki recyklingowi i segregacji odpadów każdy z nas ma realny wpływ na ograniczenie zanieczyszczeń w środowisku. Wykorzystując na nowo zużyte materiały i przedłużając ich żywotność, możemy zmniejszyć produkcję śmieci.
-
Działania prawne
Jeżeli jesteś świadkiem nielegalnego składowania śmieci, taki fakt należy zgłosić do odpowiednich organów administracji publicznej np. Inspekcji Ochrony Środowiska lub Policję. Takiego zgłoszenia można dokonać anonimowo, podając dokładne miejsce dzikiego wysypiska oraz podać krótki jego opis, zamieścić zdjęcie, filmik. Po otrzymaniu informacji przez służby zostaną podjęta decyzja o dalszych działaniach w danej sprawie.
-
Program rekultywacji
Innym rozwiązaniem mogą być programy rekultywacyjne nielegalnych składowisk odpadów. Na czym polega rekultywacja? Jest to proces odbudowy zniszczonych, zanieczyszczonych obszarów w celu przywrócenia ich pierwotnego, naturalnego stanu.
Program rekultywacji obejmuje takie czynności jak:
- usunięcie odpadów występujących na danym obszarze
- poprawa jakości wód poprzez stosowanie systemów filtrujących zanieczyszczenia, roślin fitoremediacyjnych (np. trzcina pospolita, pałka wodna), które przejawiają zdolności absorbujące i neutralizujące skażenie wody gruntowej;
- poprawa jakości gleby i zatrzymanie jej erozji, dzięki wprowadzeniu roślinności ochronnej lub zalesianiu, infiltrację wody i utrzymywanie odpowiedniego poziomu wilgotności, rozluźnianie gleby (rozbijanie je cząstek w celu poprawy jej struktury), dodawaniu substancji glebotwórczych zwiększających jej przepuszczalność, odpowietrzanie, nawożenie organiczne.
Po wdrożeniu powyższych rozwiązań równie istotne jest monitorowanie, czy podjęte działania przynoszą oczekiwany rezultat i reagowanie na możliwe nieprawidłowości. Proces rekultywacji środowiska jest niewątpliwie wieloetapowym i kosztownym wyzwaniem. Niekiedy stopień degradacji terenu uniemożliwia przywrócenie jego pierwotnego stanu.
Podsumowanie
Dzikie wysypiska śmieci stanowią poważny problem dla naszego klimatu i środowiska. Brak kontroli nad tym zjawiskiem może nieść ze sobą poważne konsekwencje dla życia lub zdrowia ludzi i zwierząt. W tym artykule przedstawiliśmy, w jaki sposób możemy walczyć z rozwojem tego szkodliwego procederu.
autorka: Kinga Terech
korekta: Kinga Terech
Wpis stworzony w ramach projektu Feel Good realizowanego z programu Erasmus+ ze środków Unii Europejskiej.