13 stycznia, 2021
Zmiany klimatu są problemem wielopłaszczyznowym, gdyż mają wpływ, nie tylko na środowisko, ale też na nasze samopoczucie. Czujemy poczucie winy i niepokoju związane z przyszłością naszej planety. Czy faktycznie życie wśród przyrody będzię w przyszłości luksusem? Poniższy tekst przybliża problematykę zmian klimatycznych i jego wpływu na samopoczucie człowieka.
Co na to badacze?
Raport Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2000, pokazuje, że 150 tysięcy zgonów było spowodowane następstwami związanymi ze zmianami klimatu. Natomiast z powodu głodu cierpi 870 milionów ludzi na świecie – dowiadujemy się z raportu FAO. Tymczasem w 2020 roku katastrofy naturalne spowodowały straty w wysokości do 210 miliardów dolarów – zgodnie z raportem Munich Re. Sytuacje, o których mowa w powyższych dokumentach to powszechnie znane skutki zmian klimatycznych.
W ostatnim czasie tematyka ta pojawia się w mediach na całym świecie, pomimo tego zdarza się, iż często o tym zapominamy i wolimy pomijać niepokojące wieści. Niewątpliwie efekt cieplarniany ma negatywny wpływ na naszą planetę. Jednak czy zastanawialiśmy się, jak wpływa on na człowieka i jego samopoczucie ? Okazuje się, że przyroda ingeruje w nasze życie bardziej, niż nam się wydaje.
Solastalgia – co to takiego?
Mówimy, że przynależymy do pewnego miejsca na świecie. Wiemy, że to pewne miejsce da nam poczucie bezpieczeństwa i spokoju. Tęsknimy również do czasów pięknego, nieupalnego lata lub spektakularnej mroźnej zimy z czasów, kiedy pojęcie globalnego ocieplenia funkcjonowało wyłącznie w słownikach naukowców. Niekiedy czujemy beztroskę, myśląc o tych miejscach i czasach bliskich naszym sercom – to wszystko tworzy „nasz” klimat. Co, jeśli ktoś odbierze nam to poczucie? Ktoś zagarnie nam sprzed nosa nasze małe ojczyzny? Nic dziwnego, że czujemy się rozczarowani, kiedy nasze środowisko dynamicznie zmienia się, a my jesteśmy wobec tego bezradni. Frustracja, obawa oraz niepokój związany z tymi zmianami, jest nazywany solastalgią. Doprowadziliśmy do momentu, kiedy słowo, które opisuje stan napięcia związanego z pozorną stałością klimatu, stało się nieodłącznym elementem życia.
Zmienia się pogoda, zmienia się świat; i ja zmieniam się wraz z nimi
Zmiany klimatyczne potrafią wyzwolić w nas pierwotne instynkty przetrwania. Zdziwienie i przerażenie pojawiają się pierwsze, kiedy zadajemy sobie pytanie Czy naprawdę to my zmieniliśmy klimat? Stawiamy pytania dotyczące zmian, które dotykają drzewa, glebę czy temperaturę powietrza. Utrata tej niezmienności przyprawia nas o konsternację. Mogą pojawić się myśli, w które wywołują w nas obawę o własne schronienie oraz nawet wyżywienie. Czy będzie co jeść, co pić, gdy będzie robić się coraz cieplej? Wymuszona tęsknota pojawia się, gdy uświadamiamy sobie, że natura już nie jest potężniejsza od ludzkości. Taka koncepcja jest przytłaczająca, ponieważ teraz musimy znaleźć sposoby na naprawienie wyrządzonych krzywd.
Zmiany klimatu a zdrowie psychiczne
Topofilia to termin, opisujący bezpośrednią zależność między poczuciem tożsamości człowieka, a jego miejscem na świecie. Wielu z nas ma przeświadczenie, iż natura jest częścią nas, a nasze otoczenie również nas kształtuje. Pojawia się więc następujące pytanie – Dlaczego o nie nie dbamy? Ludzkość wyrządza sobie szkody na dwa sposoby:
- Pierwsze, wynikające z niebezpieczeństw, które zmęczona walką i zdumiona zuchwalstwem przyroda na nas zsyła, czyli katastrofy naturalne, takie jak częstsze powodzie, huragany lub trzęsienia ziemi.
- Drugie zaś, nieoczywiste, u swoich podstaw mająca choroby psychiczne. Coraz bardziej niepokojące myśli pojawiają się w głowach młodych ludzi, a mianowicie: Po co żyć skoro nasza planeta nie widzi przyszłości? W efekcie mamy do czynienia z eco-anxiety – chronicznym strachem przed zagładą środowiska, który może doprowadzić człowieka do uzależnienia lub stanów depresyjnych.
- Nasza bezsilność staje się dostrzegalna, a jedyną rzeczą, która trzyma niektórych od popadnięcia w stany lękowe, jest paradoks rezyliencji, czyli oswajanie się z kataklizmami dziejącymi się na całym świecie, poprzez ciągłe i nieuniknione doświadczanie ich.
Natura jako dobro luksusowe
Klimat się zmienia i nie chcąc biernie się temu przyglądać, Level Up tworzy projekty, które mają na celu uświadamienie młodych osób oraz angażowania ich do działań na rzecz ratowania Ziemi.
Dlatego doświadczając na własnej skórze deficytu przyrody oraz mając w tyle głowy, że niedaleka przyszłość może doprowadzić do sytuacji, gdzie kontakt z naturą może stać się czymś trudno osiągalnym, chcemy stanąć w obronie naszego domu.
Autor: Oliwia Hejduk
Korekta: Anna Jazdon
Źródła:
1. Podcast Dział Zagraniczny #096
2. https://www.eea.europa.eu/pl/sygna142y/sygnaly-2015/wywiad/zmiany-klimatu-a-zdrowie-czlowieka
3. http://laboratoria.net/aktualnosci/18050.html
4. https://www.dw.com/pl/katastrofy-naturalne-powoduj%C4%85-coraz-wi%C4%99ksze-straty/a-56170424