24 czerwca, 2024
Codziennie słyszymy w mediach o zmieniającym się klimacie i związanych z tym faktem, ekstremalnych skutkach. Patrzymy na znaczące wzrosty temperatur, klęski żywiołowe (huragany, powodzie, rosnące pozimowy mórz i oceanów), ogromne ilości mikroplastiku i ogólne zanieczyszczenie środowiska. Obserwacja tych wszystkich zjawisk może budzić strach, który dotyka ludzi w każdym wieku, ale szczególnie tych, doświadczających zmian klimatu z pierwszej ręki i tych, którzy mają najwięcej do stracenia w ich obliczu. Coraz więcej osób, na całym świecie odczuwa lęk ekologiczny nie wiedząc, czym on właściwie jest.
Czym jest lęk klimatyczny?
Lęk ekologiczny, inaczej eco-anxiety według Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologicznego (APA) to „chroniczny strach przed kataklizmem środowiskowym, który wynika z obserwacji pozornie nieodwracalnego wpływu zmian klimatu i związanej z tym troski o przyszłość własną i następnych pokoleń”. Pomimo, że oficjalnie nie jest zaklasyfikowany jako zaburzenie psychiczne, lęk klimatyczny może skutecznie utrudniać nasze codzienne funkcjonowanie i w rezultacie prowadzić do poważnych chorób psychicznych.
Chociaż nie ma dokładnych danych na temat tego, jak duża część populacji zmaga się z tym rodzajem zaburzeń lękowych to eksperci twierdzą, że wraz ze wzrostem problemów klimatycznych, liczba osób doświadczających eco-anxiety ciągle wzrasta. Raport młodzieżowej organizacji non-profit Force of Nature wykazał, że ponad 70% młodych ludzi czuje się bezradnie w obliczu kryzysu klimatycznego, a aż 56% uważa, że ludzkość jest skazana na zagładę, a tylko 26% uważa, że wie, jak zatrzymać katastrofę klimatyczną.
Konsekwencje eco-anxiety
Jak pokazują badania, ludzie zaczynają doświadczać skrajnego lub chronicznego niepokoju, ponieważ czują, że nie są w stanie kontrolować problemów środowiskowych. W niektórych z nas, rosnący kryzys klimatyczny budzi nie tylko frustrację i przerażenie, ale jest także źródłem silnego, ciągłego niepokoju.
W mniej zaawansowanych przypadkach niepokój związany ze zmianami klimatu może powodować takie trudności jak: smutek, obniżony nastrój lub poczucie beznadziejności, drażliwość, czy trudności ze snem
W poważniejszych przypadkach może doprowadzić nawet do depresji, myśli lub prób samobójczych, trudności w szkole lub pracy, poczucia utraty kontroli nad własnym życiem oraz poczucie że nie ma żadnego, bezpiecznego miejsca i ucieczki przed katastrofą
Oczywiście niepokój klimatyczny nie dotyka wszystkich w równym stopniu. Na przykład jest on statystycznie silniejszy wśród osób, które posiadają większą wiedzę na temat zmian środowiskowych i tych, którzy mają dzieci, ponieważ martwią się nie tylko o swoją przyszłość.
Czynniki potęgujące lęk klimatyczny
Istnieje wiele czynników, które mogą wywoływać lęk klimatyczny, takich jak osobiste doświadczenia, ciągłe informacje napływające z mediów, lub funkcjonowanie na obszarach szczególnie dotkniętych zmianami klimatycznymi.
Przyczynami lęku mogą również być:
- doświadczenie klęski żywiołowej, spowodowanej zmianami klimatycznymi
- ciągły kontakt z informacjami o zagrożeniach dla środowiska (Kiedy dzieje się coś złego, często jest to wszechobecne w mediach. Może to przytłaczać wielu ludzi, sprawiając, że odczuwany przez nich strach staje się bardziej intensywny)
- mieszkanie na obszarze dotkniętym zmianami klimatycznymi lub najbardziej na nie narażonym
- bycie częścią grup bardziej narażonych na zmiany klimatu (na przykład bycie częścią rdzennych społeczności, których dobrobyt zależy od lądu i morza)
Jak przezwyciężyć eko-niepokój?
Strach przed katastrofą klimatyczną jest racjonalną reakcją na obecny stan naszego świata, ale ważne jest, aby podobnie jak w przypadku innych lęków i emocji, obawy związane z klimatem były traktowane z dużą ostrożnością.
Oto kilka wskazówek, jak radzić sobie z eko-niepokojem:
- Nie wierz we wszystko, co słyszysz! (Często narracje na temat kryzysu klimatycznego prezentowane w mediach są nieprawdziwe lub naciągane, więc bądź krytyczny wobec informacji, które przyswajasz.)
- Zacznij działać (Bezradność często nasila strach, dlatego zaangażuj się w działania na rzecz środowiska, aby mieć poczucie, że robisz coś dobrego i podejmujesz aktywne działanie.)
- Nie stawiaj sobie zbyt wysokich oczekiwań (Niepokój wzrasta, gdy wymagamy od siebie natychmiastowych rezultatów, więc wybieraj sobie drobne zadania, które będziesz w stanie zrealizować, unikając frustracji).
- Wyznacz granice (Znajdź balans pomiędzy działalnością na rzecz środowiska, a czasem dla siebie, odpoczynek od natłoku informacji może być bardzo przydatny dla naszego zdrowia psychicznego)
- Pamiętaj, że nie jesteś sam (Na świecie miliony osób także odczuwają lęk przed zmianami klimatu, możesz dołączyć do grup wsparcia, lub porozmawiać o swoich problemach z terapeutą – wiedząc, że nie jesteśmy sami, czujemy się bardziej bezpiecznie)
- Otaczaj się także pozytywnymi informacjami (Te dostępne w mediach często są negatywne, ponieważ budzą więcej emocji i lepiej się sprzedają. Poszukaj więc takich, które pokazują jak walka na rzecz klimatu przynosi rzeczywiste skutki i zmienia świat na lepsze.)
Skąd mam wiedzieć, czy cierpię na lęk ekologiczny?
To naturalne, że czujemy się sfrustrowani i bezradni z powodu rzeczy, które wydają się być poza naszą kontrolą, jednak jeśli obawy o środowisko zakłócają nasze codzienne funkcjonowanie, zdolność do pracy lub zdolność do dbania o siebie to być może cierpimy na eco-anxiety. Powinniśmy wtedy poszukać pomocy psychologicznej.
Coraz większa liczba psychologów i innych pracowników służby zdrowia psychicznego przechodzi szkolenia w zakresie wykrywania i radzenia sobie z lękami związanymi ze środowiskiem i klimatem. Jeśli więc zauważysz u siebie objawy nadmiernego niepokoju klimatycznego, powinieneś zwrócić się po pomoc do specjalisty. Pamiętaj, że lęk ekologiczny, jak każde inne zaburzenie lękowe może prowadzić do poważnych konsekwencji i nie należy go bagatelizować.
Wpis stworzony w ramach projektu Feel Good realizowanego z programu Erasmus+ ze środków Unii Europejskiej.