Badania profilaktyczne: co i jak często badać?

19 lutego, 2021

Osoba badająca puls

Regularne badania profilaktyczne stanowią jedne z najważniejszych i najbardziej skutecznych form zapobiegania chorobom. Kontrolowanie stanu organizmu może wykryć szkodliwe procesy sprzyjające wielu schorzeniom. Ponadto umożliwiają zdiagnozować chorobę we wczesnym stadium, kiedy szanse na skuteczne leczenie są o wiele większe. Obecnie dostęp do wszelkich badań jest znacznie większy, więc profilaktyka jest dużo łatwiejsza. Część z nich można wykonywać odpowiednio często bez ponoszenia kosztów.

 

Profilaktyka nowotworów – badania dla kobiet

Coraz poważniejszym zagrożeniem dla zdrowia stają się obecnie choroby nowotworowe. Z tego powodu regularne badania profilaktyczne pod tym kątem są coraz szerzej promowane, także wśród młodych kobiet. Podstawą jest zrobienie raz w roku morfologii, OB, badania moczu, poziomu glukozy we krwi, pomiaru ciśnienia oraz masy ciała. Warto również wykonać pomiar poziomu elektrolitów i cholesterolu co 3-5 lat, USG jamy brzusznej czy RTG klatki piersiowej.

Kobiety między 20. a 30. rokiem życia powinny raz do roku poddać się badaniu ginekologicznemu i cytologii. Z kolei raz na dwa lata – badaniu USG przezpochwowemu (transwagilnemu). Raz w miesiącu natomiast (od 6. do 9. dnia cyklu) kobiety powinny wykonać samobadanie piersi. Po ukończeniu 30. roku życia zaleca się też coroczne wykonywanie USG piersi. Dodatkowe zalecenia dotyczą kobiet, w których rodzinie występował rak piersi. Są to: USG sutków dwa razy na rok oraz mammografia – raz na rok.

Osoby posiadające znamiona, zwłaszcza duże lub o nieregularnym kształcie, powinny systematycznie odwiedzać dermatologa. Przede wszystkim lekarz wskaże jak pielęgnować znamię, a w razie potrzeby podejmie decyzje o jego usunięciu. Mniej więcej co pół roku warto zarezerwować wizytę u stomatologa. W ten sposób możesz zapobiec rozwinięciu się próchnicy. Kobietom po 30. roku życia, także tym, które nie mają stwierdzonej wady wzroku, zaleca się częstsze wizyty u okulisty.

Po 40. roku życia warto wykonywać co 3 lata badanie EKG, co 3-5 lat – USG jamy brzusznej, a co 5 lat – RTG klatki piersiowej i gastroskopię. Warto pamiętać również o badaniu gęstości kości. Jeżeli nie zauważasz żadnych niepokojących sygnałów w tym obszarze, wystarczy, gdy wykonasz je raz na 10 lat. Również dobrze przynajmniej jednokrotnie zbadać poziom hormonów tarczycy.

 

Sprawdź poziom witamin i elektrolitów

Często zapominamy o tym, jak ważną rolę odgrywają w naszym organizmie składniki odżywcze. Ich niedobory mogą powodować pogorszenie samopoczucia, zmęczenie, a w dalszej perspektywie – być przyczyną wielu chorób. W związku z tym warto co jakiś czas skontrolować stężenie podstawowych makroelementów.

Żelazo

Objawami wskazującymi na niedobór żelaza to senność, kłopoty z koncentracją, ogólne osłabienie, blady odcień skóry. Pogorszeniu może ulec kondycja Twoich włosów i paznokci, a w kącikach ust pojawiać się zajady. Szczególnie duże zapotrzebowanie na ten pierwiastek mają dzieci, kobiety ciężarne oraz karmiące. Ponadto osoby będące na diecie bezmięsnej powinny wykonywać badania profilaktyczne pod względem zawartości tego pierwiastka w organizmie. Łatwym sposobem na uzupełnianie ewentualnych braków żelaza będzie skomponowanie pełnowartościowej diety. Staraj się spożywać więcej warzyw (papryka, natka pietruszki, brokuły, pomidory), owoców (cytrusy, truskawki) i roślin strączkowych (groch, fasola). Ponadto miej na uwadze, że występujące w herbacie i kawie tanina może negatywnie wpływać na absorbowanie żelaza do organizmu.

Magnez

Nieprawidłowy poziom magnezu we krwi skutkuje częstymi skurczami mięśni, drżeniem powiek i dłoni, zmniejszonym apetytem, osłabieniem, a nawet zaburzeniami pracy serca. Badaniami w tym kierunku powinny zainteresować się przede wszystkim osoby cierpiące na choroby  sercowo-naczyniowe, pacjenci przyjmujący leki, które uszkadzają nerki, a także osoby nadużywające alkoholu. Dobrymi źródłami magnezu są orzechy, nasiona strączkowe, zboża, a także gorzka czekolada.

Wapń

Wapń stanowi bazowy element budulcowy układu kostnego człowieka. Jego obecność w organizmie jest niezbędna przede wszystkim na etapie intensywnego rozwoju dzieci oraz wśród osób po 50. roku życia ze względu na większe ryzyko wystąpienia osteoporozy.

Potas

Jest jednym  z elektrolitów odpowiadających za prawidłowe ciśnienie krwi, budowę mięśni oraz sprawną pracę układu nerwowego i moczowego. Wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych będzie wystąpienie wymiotów, biegunek, nadciśnienie bądź niewydolność nerek.

Sód

Podobnie do wyżej wspomnianego potasu, sód wpływa na odpowiednie przewodzenie impulsów nerwowych i funkcjonowanie układu mięśniowego. Niedostateczne przyjmowanie płynów jest częstą przyczyną nieprawidłowego poziomu tego pierwiastka w organizmie. Do możliwych objawów można zaliczyć zaburzenia neurologiczne – kłopoty z pamięcią, koncentracją, osłabienie, skurcze, zwiększone pragnienie, wzrost ciśnienia.

Witamina D

Bezsprzecznie witamina D ma ogromny wpływ na naszą odporność, ale także na obecność glukozy we krwi, układ krążeniowy,  rozwój mózgu. Wspomaga rozwój płodu w okresie prenatalnym oraz dziecka w fazie niemowlęcej. Jej niedobór zwiększa ryzyko chorób nerek, kości, powoduje zaburzenia snu, uczucie zmęczenia, wymioty, biegunki itd. Może przyczyniać się do wahań nastroju, depresji czy choroby Alzheimera.

Witamina B12

Niewystarczające stężenie witaminy B12 można poznać poprzez występowanie częstych bólów głowy, zmęczenia, kołatania serca, nagły spadek masy ciała. Uwagę na ten składnik odżywczy powinny zwrócić uwagę przede wszystkim wegetarianie i weganie, kobiety w ciąży i karmiące.

 

 

Jeśli pragniesz cieszyć się długim i zdrowym życiem, wykonywanie badań kontrolnych jest koniecznością.

 

Które badania profilaktyczne można wykonać bezpłatnie? 

Po otrzymaniu skierowania od lekarza pierwszego kontaktu możesz poddać się podstawowym badaniom. Najczęściej są to morfologia krwi, niektóre badania ginekologiczne, okulistyczne i zabiegi dentystyczne. Kobiety w wieku 50-69 lat mogą bezpłatnie wykonać mammografię, a między 25-59 rokiem życia – poddać się cytologii (co 3 lata). Refundowane badania obejmują także badania profilaktyczne chorób układu krążenia. Z kolei ciężarne powyżej 35. roku życia mogą wykonać darmowe badania prenatalne lub gdy istnieje podejrzenie aberracji chromosomowych (mutacje w strukturze lub liczbie chromosomów płodu).

Jeśli pragniesz cieszyć się długim i zdrowym życiem, wykonywanie badań kontrolnych jest koniecznością. Wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości, nawet jeżeli mogą wydawać się błahe, pozwolą zdiagnozować wiele chorób na wczesnym etapie rozwoju i szybko rozpocząć leczenie.

Źródła:

  1. https://www.zwrotnikraka.pl/kalendarz-badan-profilaktycznych-kobieta-mezczyzna/
  2. https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/
  3. https://upacjenta.pl/poradnik/jak-sprawdzic-niedobory-witamin-i-skladnikow-mineralnych-przeglad-badan 

autor: Ewa Saracen

korekta: Kinga Terech