Wyzwania i sukcesy kobiet w dziedzinach STEM oraz strategie na zwiększenie ich udziału

Czym jest STEM?

STEM – Science, Technology, Engineering, Mathematics (nauka, technika, inżynieria, matematyka). Dziedziny te zazwyczaj przypisywane są mężczyznom. Albert Einstein, Stephen Hawking, Steve Jobs, Bill Gates, Mark Zuckerberg – Te imiona zna każdy niezależnie czy interesuje się tematem, czy nie, i są jednymi z pierwszych, które przychodzą do głowy. W polskiej szkole, zazwyczaj uczą jedynie o Marii Skłodowskiej Curie podczas lekcji historii lub chemii, a i tak jest to temat poruszany bardzo ogólnikowo. Zazwyczaj jest to kilka zdań, w których zawsze dodaje się, że pracowała nad swoimi odkryciami wraz z mężem, Pierre’em Curie. Tymczasem jest duża reprezentacja kobiet w tej branży, o których nawet nie wiemy, że istniały! 

Kobiety w nauce, technologii, inżynierii i matematyce

Jednym z przykładów jest Ada Lovelace, która już w XIX wieku położyła podwaliny pod programowanie komputerowe. Rosalind Franklin wnosiła kluczowy wkład w odkrycie struktury DNA, lecz niewiele osób zna jej imię, ponieważ to inni naukowcy otrzymali Nagrodę Nobla za to odkrycie. Niestety, Nagrody Nobla nie przyznaje się pośmiertnie, co sprawiło, że Franklin została pominięta. Hedy Lamarr jest głównie znana jako piękna aktorka, która grała w latach 30-50 XX wieku. Niewiele osób wie, że to ona odkryła technologię, która stała się podstawą do rozwoju m.in. GPS, bluetooth, a co najważniejsze – Wi-Fi. Katherine Johnson wykorzystała swoje umiejętności matematyczne, aby umożliwić sukces misji kosmicznych NASA, pomimo dyskryminacji rasowej i płciowej. Tu Youyou odkryła leki przeciwmalaryczne, ratując miliony ludzi.

Wkład kobiet w innowację – czy ktoś o nich pamięta? 

Dorothy Hodgkins (pierwsza i jedyna Brytyjka, która otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie struktury insuliny), Grace Hopper (pionierka programowania komputerowego i jedna z pierwszych kobiet, które uzyskały doktorat z matematyki), Valentina Tereshkova (pierwsza kobieta w kosmosie), Marie Maynard Daly (pierwsza Afroamerykanka, która uzyskała doktorat z chemii i dokonała ważnych odkryć w badaniach nad związkiem zdrowia serca i cholesterolu).

Te nazwiska powinny być powszechnie znane, ponieważ każda z tych kobiet wniosła znaczący wkład w swoje dziedziny. Niestety, o ich osiągnięciach często się nie mówi, a jeśli ktoś zna ich historie, to zazwyczaj jest to wynik świadomego poszukiwania informacji na ten temat. Jeżeli ktoś pasjonuje się tematem, być może będzie miał świadomość o reprezentacji kobiet w innowacjach. Niestety zazwyczaj, trzeba specjalnie szukać ich imion i osiągnięć, ponieważ w podręcznikach i w czasie edukacji rzadko, jeśli w ogóle, się o nich usłyszy.

Wyzwania kobiet w inżynierii i walka o równość

Wszystko zaczyna się od stereotypów płciowych. Od najmłodszych lat dzieci są dzielone na role płciowe, co może wpływać na ich zainteresowania i aspiracje zawodowe. To, jakie zabawki dostają i wybierają, jakie oczekiwania mają rodzice, jakie koła naukowe są dostępne w szkole – to wszystko kształtuje ich przyszłość i wpływa na obszar zainteresowań i hobby.

Dziedziny STEM niestety postrzegane są jako męskie – nauczyciele, a nawet rodzice, często nie doceniają zdolności dziewcząt, co prowadzi do dyskryminacji w środowisku szkolnym i akademickim oraz często braku wsparcia w domu. Ponieważ mniej kobiet studiuje i pracuje w STEM, te dziedziny są zdominowane przez mężczyzn, co może sprawiać, że nie są one atrakcyjne dla kobiet, które stanowią w nich mniejszość. To z kolei powoduje, że kobiety mają mniej wzorców do naśladowania. Dodatkowo, jest jeszcze mniej kobiet z grup mniejszościowych w STEM, o których się mówi, co dodatkowo ogranicza różnorodność wzorców do naśladowania.

Przeszkody na ścieżce kariery

Kolejnym wyzwaniem jest dążenie do perfekcji i wynikający z tego brak pewności siebie, co jest często charakterystyczne dla kobiet. To sprawia, że rzadziej aplikują one na stanowiska, co prowadzi do mniejszej liczby awansów, dyskryminacji płacowej, ograniczonych możliwości rozwoju kariery, a w efekcie mniejszej widoczności kobiet w STEM. Ważne jest aby wziąć pod uwagę, że, kobiety – nie tylko w STEM – ale we wszystkich dziedzinach zawodowych, stają przed wyzwaniem pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego, co wiąże się z oczekiwaniami związanymi z tradycyjną rolą kobiety w rodzinie. Rynek pracy zapomina, że możliwości kobiet wnoszą wyjątkowe wartości w firmie i pozwalają spojrzeć na dany problem z nieco innej perspektywy. Bez względu na płeć każdy ma powinien mieć szansę  na sukcesy w różnych obszarach, a nieświadome uprzedzenia nie powinny stanowić bariery. 

Organizacje i inicjatywy wspierające kobiety w STEM

Kobiety, mimo tych wyzwań, osiągnęły ogromne sukcesy w STEM. Ich wkład i osiągnięcia są nieocenione, choć często pomijane, a ich prace stanowią fundament współczesnej nauki i technologii. Od programowania komputerów, przez odkrycia w genetyce, po wynalazki, które zmieniły świat – kobiety w STEM odegrały kluczową rolę w postępie ludzkości. Na szczęście, coraz więcej organizacji i inicjatyw działa na rzecz zwiększenia udziału kobiet w STEM, co jest kluczowe dla równouprawnienia i dalszego postępu w tych dziedzinach. 

Wśród nich można wymienić:

 „Girls Who Code” To globalna organizacja non-profit, której celem jest zmniejszenie różnicy płci w technologii. Organizacja ta oferuje programy edukacyjne, które uczą dziewczęta programowania i pomagają im zdobyć umiejętności niezbędne do kariery w technologii.

 „Nerd Girls” Inicjatywa mająca na celu łamanie stereotypów związanych z kobietami w naukach ścisłych i technicznych. Organizacja ta promuje pozytywne wzorce dla młodych dziewczyn, organizuje różnorodne projekty, warsztaty i spotkania, pokazując im, że mogą być zarówno inteligentne, jak i kobiece, oraz że mogą odnosić sukcesy w dziedzinach zdominowanych przez mężczyzn. 

„Perspektywy Women in Tech” To polska inicjatywa, która promuje kobiety w technologiach poprzez organizowanie konferencji, warsztatów i programów mentorskich. Celem organizacji jest nie tylko zwiększenie liczby kobiet w branży IT, ale także ich awansowanie na wyższe stanowiska. Perspektywy Women in Tech stawiają na networking i edukację, pomagając kobietom w budowaniu kariery w STEM.

Strategie na zwiększenie udziału kobiet w STEM

Aby zwiększyć udział kobiet w STEM, należy działać na wielu płaszczyznach. Ważne jest, aby:

• Zachęcać dziewczęta do nauki przedmiotów ścisłych od najmłodszych lat.
• Tworzyć programy mentorskie i stypendia dla dziewcząt i kobiet.
• Prowadzić szkolenia dla nauczycieli w zakresie równości płci.
• Wprowadzać polityki równouprawnienia w miejscach pracy.
• Organizować programy wsparcia i edukacji dla rodziców.
• Tworzyć inkluzywne środowisko pracy.
• Promować sukcesy kobiet w STEM w mediach.
• Organizować kampanie społeczne i marketingowe zachęcające kobiety do kariery w STEM.
• Dbać o większą obecność kobiet jako prelegentek na konferencjach naukowych.
• Kobiecy mentoring.

Podsumowanie – kobiety w sektorze technologicznym

Kobiety mają ogromny potencjał w dziedzinach STEM, a ich większy udział przyczyni się do dalszego rozwoju nauki i technologii. Dlatego warto działać na rzecz równouprawnienia i wsparcia kobiet w tych dziedzinach, aby mogły one w pełni wykorzystać swoje talenty i zdolności. Wszystkie organizacje działające na rzecz kobiet w STEM odgrywają kluczową rolę w tworzeniu bardziej inkluzywnego i zrównoważonego środowiska w STEM, oferując kobietom narzędzia, wiedzę i wsparcie potrzebne do rozwijania ich kariery. Dzięki ich wysiłkom, kobiety mają coraz większy dostęp do edukacji i możliwości rozwoju w STEM, a ich sukcesy stają się coraz bardziej widoczne i doceniane. Każda płeć może odnosić znaczące sukcesy, trzymając się przy tym równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym, i zdobywając coraz to nowsze umiejętności i doświadczenia. 

Autorka: Nina Kirova 

Korekta: Ada Adryańczyk

Bibliografia:

1. The STEM Gap: Women and Girls in Science, Technology, Engineering and Mathematics – AAUW : Empowering Women since 1881. (2023, August 29). AAUW : Empowering Women Since 1881. https://www.aauw.org/resources/research/the-stem-gap/
2. Timeline – Women in Science Technology engineering and Mathematics. (n.d.). https://womeninstem.ingeniumcanada.org/timeline/
3. Rigby, S. (n.d.). 22 pioneering women in science history you really should know about. BBC Science Focus Magazine. https://www.sciencefocus.com/science/10-amazing-women-in-science-history-you-really-should-know-about
4. Espy, S. (2017, February 27). Beauty & Brains: How Hedy Lamarr was a STEM-driven Hollywood Actress. STEM Gems. https://stemgemsbook.com/beauty-brains-how-hedy-lamarr-was-a-stem-driven-hollywood-actress/
5. Code, G. W. (2024, June 25). Home. Girls Who Code. https://girlswhocode.com/
6. STEM | United States | Nerd Girls. (n.d.). Nerdgirls. https://www.nerdgirls.com/
7. Perspektywy Women in tech. (n.d.). Perspektywy Women in Tech – We Inspire the World! https://womenintech.perspektywy.org/
8. Stevens, A. (2023, April 3). 8 organizations that promote women in STEM. WhatIs. https://www.techtarget.com/whatis/feature/Organizations-that-promote-women-in-STEM