12 lipca, 2024
Często zakładamy, że uczenie się jest subtelną czynnością, która obejmuje czytanie książek, uczęszczanie na kursy, udział w praktycznych szkoleniach lub pracę z trenerem. Jednak nasza nauka ma wymiar codzienny -nasze działania, komunikowanie się z innymi, każda informacja, którą otrzymujemy, kształtuje nas. Nauka refleksyjna to narzędzie, które ma za zadanie pomóc nam przyswoić wiedzę poprzez doświadczanie, poddać pewne aspekty krytycznej analizie i wyciągnąć wnioski. Ma to na celu wykorzystanie tych przemyśleń w procesie edukacji , ale też do praktyki samorozwoju.
Modele refleksyjnego uczenia się pomagają rozwijać samoświadomość i inteligencję emocjonalną, a także usprawnić podejmowanie decyzji- umiejętność niezbędną zarówno w szkole, jak i w życiu codziennym. Wiele osób ma trudności ze znalezieniem czasu na refleksję i systematyczne szkolenie się, dlatego bardzo ważne jest, aby nauczyciele praktykowali naukę refleksyjną w szkołach, aby pomóc swoim uczniom rozwinąć umiejętności introspekcji, które są niezbędne nie tylko dla ich sukcesu akademickiego, ale także dla ich przyszłej kariery i ogólnie życia.
Na czym polega nauka refleksyjna?
Podczas praktykowania nauki refleksyjnej ważne jest współdziałanie nauczyciela oraz uczniów. Ma to na celu tworzenie coraz lepiej dopasowanego do potrzeb uczenia się planu zajęć, zakresu materiału, zadań itd.
Refleksja to cykliczny proces obejmujący działanie, analizę, adaptację i powtarzanie działań.
Pytania, które należy sobie zadać podczas stosowania metody nauki refleksyjnej:
● Co zrobiłem dobrze?
● Co nie zadziałało?
● Co powinienem zmienić?
Odpowiedzi na te pytania mogą oznaczać zmianę zadania, przejście z pracy grupowej do pracy w parach lub zmianę kolejności lekcji.
Nauczyciel praktykujący metodę nauki refleksyjnej powinien również zadać sobie szereg pytań, a mianowicie:
● Czy uczniowie dobrze rozumieją materiał?
● Jakie trudności napotykają? Z czym są związane?
● Czy uczniowie w pełni rozumieją moje instrukcje i cele? Jeśli nie, dlaczego nie?
● Czy uczniowie ostatecznie rozumieją, jak wygląda sukces w zadaniu lub ćwiczeniu? Czy potrafią to sobie wyrazić?
● Co mogę zrobić, aby pomóc im poradzić sobie z trudnościami?
● Co poszło dobrze w tej lekcji? Czemu?
● Jakie mam problemy? Czemu?
● Jak bardzo byli zainteresowani i aktywni uczniowie?
● Co mogłem zrobić inaczej?
● Czego nauczyłem się z tego doświadczenia, co pomoże mi w przyszłych lekcjach?
Refleksje i reagowanie na refleksje edukatora wpływają bezpośrednio na osoby w procesie uczenia się, które zmienią i dostosowują proces nauki. Tworzenie modeli ewaluacyjnych pomoże dowiedzieć się, czy podjęte działania przyniosły pożądany efekt.
Co jest potrzebne w procesie uczenia się, aby stosować metody nauki refleksyjnej?
Nie ma niestety magicznej formuły na rozwijanie umiejętności nauki refleksyjnej. Jednak sugerujemy zapoznać się z kilkoma wskazówkami, które mogą ci pomóc:
● Czas. Najczęściej podawanym powodem, dla którego studenci oszczędzają na ćwiczeniach refleksyjnych, jest brak czasu. Uwzględnij czas na refleksję w swoim harmonogramie studiów. Praktyka, czyli kilka minut regularnie, jest lepsze niż okazjonalne próby nadrobienia zaległości. Najskuteczniejszym w tym przypadku jest rozwiązanie „mało, ale często”.
● Uwaga. Bardzo ważna rzecz dla nauki refleksyjnej. Podejmij świadomy wysiłek, aby zminimalizować czynniki rozpraszające. Przenieś telefon poza zasięg wzroku i słuchu. Jeśli piszesz na komputerze, możesz przejść do trybu offline, aby uniknąć rozpraszania się wiadomościami e-mail. Znajdź miejsce, w którym prawdopodobnie będziesz najbardziej skoncentrowany, i rozważ używanie słuchawek w hałaśliwym otoczeniu.
● Tempo. Zmniejsz prędkość. Bądź uważny i skoncentrowany. Zastosój techniki oddechowe.
● Ciekawość. Podejdź do nauki refleksyjnej bez osądzania i samokrytycyzmu. Nie ma „jednej właściwej drogi” dla tego procesu. Robisz to dla siebie, nie dla kogoś innego.
● Eksperymentuj. Zachęcamy do eksperymentowania z różnymi technikami nauki refleksyjnej, aby znaleźć sposób, który będzie dla Ciebie odpowiedni.
Techniki i modele refleksyjnego uczenia się w praktyce
● Cykl Kolba (ang. Kolb’s Experiential Learning Cycle) – postrzega refleksyjną naukę jako narzędzie wyciągania wniosków i pomysłów z doświadczenia. Celem jest przekształcenie nauki w nowe doświadczenie poprzez całkowite ukończenie cyklu. Model Kolba to cykl uczenia się według następujących etapów:
o Konkretne doświadczenie- pojawienie się nowej sytuacji i nabycie nowej umiejętności lub przemyślenie tych doświadczeń, które już mamy.
o Obserwacja mentalna- ocena zdobytego doświadczenia. Na tym etapie szczególne znaczenie mają wszelkie niezgodności między doświadczeniem a zrozumieniem.
o Abstrakcyjna konceptualizacja- na tym etapie powinieneś zmienić swoje pomysły lub opracować nowe podejścia na podstawie tego, czego nauczyłeś się z własnych obserwacji.
o Aktywne eksperymentowanie- aktywna realizacja swoich pomysłów.
● Refleksyjny cykl Gibbsa (ang. Learning by Doing, Teaching and Learning Methods by Graham Gibbs) – technika nauki refleksyjnej opiera się na sześcioetapowym podejściu, od opisywania doświadczeń do wniosków i rozważań na temat przyszłych wydarzeń:
o Opis- na tym etapie nie trzeba wyciągać żadnych wniosków lub angażować się w emocje, wystarczy odnotować, co się stało.
o Uczucia- próba wyjaśnienia swoich uczuć i podania przykładów, które są bezpośrednio związane z doświadczeniem uczenia się. Ważne jest, aby być uczciwym, nawet jeśli uczucia te są negatywne. Dopiero po zidentyfikowaniu wszystkich emocji można wdrożyć strategie przezwyciężenia istniejących przeszkód.
o Ocena – wyjaśnienie tego, co poszło dobrze i analiza procesu nauki. Podczas oceny ważne jest, aby wziąć pod uwagę obszary potrzebne do rozwoju i rzeczy, które nie wyszły zgodnie z pierwotnym planem.
o Analiza- w tej części rozważamy, co mogło pomóc lub utrudnić nauczanie. To na tym etapie zwracamy się do odpowiedniej literatury lub badań, aby pomóc sobie zrozumieć to doświadczenie.
o Wniosek- na tym etapie łączymy wszystkie pomysły. Teraz musimy zrozumieć, co trzeba poprawić lub zmienić w swojej zwykłej strategii.
Modele refleksyjnego uczenia się w procesie edukacji – podsumowanie
Refleksja w działaniu pozwala radzić sobie z nieoczekiwanymi zdarzeniami i odczuciami, które mogą wystąpić w procesie nauki. Pozwala ona na bycie zaradnym, czerpanie z własnej wiedzy i stosowanie jej także w życiu codziennym. Stosowanie metod refleksyjnego uczenia się sprawia, że nauka staje się procesem bardziej spersonalizowanym, zamiast wykorzystywać z góry przyjęte pomysły na to, co zrobić w konkretnej sytuacji, dana osoba decyduje, co jest najlepsze dla tego wyjątkowego doświadczenia w konkretnym momencie. Refleksyjna praktyka związana jest też z rozwijaniem swoich umiejętności w zakresie kreatywności, gotowości do zmiany myślenia, rozwiązywania problemów oraz wyszukiwania rozwiązań, umożliwia poznanie swoich mocnych stron i uczy zaangażowania.
Jeśli zainteresował Cię temat modeli refleksyjnego uczenia się, musisz wiedzieć, że tym tematem zajmowali się również: Terry Borton, Donald Schön, Stephen Brookfield.
Zapraszamy do zapoznania się z innym artykułem na naszym blogu: Experiential learning – co to takiego?
Autor: Nataliia Shapoval
Korekta: Barbara Sękowska
Źródła:
https://4brain.ru/blog/refleksivnoe-obuchenie-zachem-neobhodimo-analizirovat-opyt/
https://supervisionspace.pro/tpost/hzrm4l96m1-sut-refleksivnoi-praktiki