22 marca, 2023
Czy kiedykolwiek rozmyślałeś/-aś nad tym, co powinien, może, a czego nie wolno psychologowi? Czy podczas rozmowy z rodziną lub przyjaciółmi, wyjawi (nawet niechcący) to, co mu powiedziałeś/-aś podczas waszej wizyty? Takie kwestie dotyczą etyki zawodu psychologa i w tym artykule postaramy się rozwiać Twoje wątpliwości!
Etyka zawodowa – co to takiego?
Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest właściwie etyka? Jak podaje najbardziej popularna definicja jest ona jednym z działów filozofii, zajmującym się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.
Etyka zawodowa określa pewne normy, reguły związane z wykonywaną profesją oraz relacjami międzyludzkimi z niej wynikającymi np. etyka prawnicza, lekarska itd.
Wyznacza ona hierarchię wartości, którą należy kierować się w swojej codziennej pracy, a także w jaki sposób radzić sobie z dylematami, konfliktami moralnymi.
Etyka zawodowa psychologa
Psychologia jako zawód i dyscyplina naukowa stawia człowieka oraz wszelkie aspekty jego życia w centrum uwagi. Stosunki społeczne mają to do siebie, że mają indywidualną, specyficzną i niesymetryczną strukturę. Dlatego też, dobry psycholog posiada nie tylko fachową wiedzę czy techniki badawcze, ale również wysokie umiejętności interpersonalne.
Etyka stosowana w właśnie tym zawodzie zamiennie może być również zastąpiona słowem „moralność”. Jej reguły dotyczą między innymi, jak mają postępować psychologowie w stosunku do swoich pacjentów. Ma to na celu podniesienie jakości i skuteczności leczenia.
Kodeks etyczny psychologa
Krótko mówiąc, kodeks etyczny jest dokumentem wyznaczającym zasady, którymi powinni kierować się psychologowie w swojej pracy. Treść Kodeksu Etyczno-Zawodowego Psychologa w obecnym brzmieniu został zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w 1991 roku. Stanowi on podstawową wykładnię zasad etycznych obowiązujących członków Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (PTP), do którego należą psychologowie i badacze z naszego kraju.
Oprócz tego przedstawicieli tego zawodu z całego świata obowiązuje także kodeks etyczny Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego (APA). Właśnie na podstawie ich wytycznych, wszelkie inne kolegia oraz stowarzyszenia tworzą własne reguły postępowania.
Podstawy etyki zawodowej psychologa
Przyjrzyjmy się, jakie najważniejsze kwestie są poruszone w kodeksie etyki psychologa i co możemy z tego wynieść dla siebie?
- Dobro człowieka – tak samo jak każdego lekarza innych specjalizacji, psychologa obowiązuje zasada primum non nocere, czyli „po pierwsze nie szkodzić”. Specjalista wie, że oddziałuje na życie człowieka. Dobro pacjenta jest zawsze dla niego na pierwszym miejscu. Nie wspominajuąc już o tym, że powinien wiedzieć, kiedy odmówić prowadzenia terapii, skutkiem czego mógłby spowodować szkodę u pacjenta.
- Szacunek – fachowiec musi respektować samodzielność pacjenta oraz jego prawo do indywidualnego osądu, co powinien uczynić w danej sytuacji. Nie ocenia, nie krytykuje, nie narzuca swojego światopoglądu. Nie musisz obawiać się, co o Tobie pomyśli ani niczego udawać.
- Szczerość – w czasie swojej pracy polega na obiektywności i bezstronności. Przekazuje prawdziwe informacje.
Jakie są Twoje prawa w kontekście współpracy z psychologiem?
- Psycholog obowiązek szanować Twoją przestrzeń i wyznaczone przez Ciebie granice. Omówienie granic powinno być ustalane na początku terapii.
- Akceptacja Ciebie takim, jakim jesteś. Profesjonalista nie dopuszcza do zachowań, które mogłyby nieść znamiona dyskryminacji.
- Pamiętaj, że obowiązuje go tajemnica zawodowa. Co to oznacza? Mianowicie – nie może on nikomu ujawnić, czego dowiedział się w trakcie spotkania, a nawet, że w ogóle miało ono miejsce. Obowiązek ten jest bezterminowy – jedyną okolicznością zwalniającą jest sytuacja zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta i innych osób.
Mamy nadzieję, że dzięki temu tekstowi poznałeś/-aś swoje prawa oraz obowiązki, które powinni spełniać psychologowie. Oczywiście, pierwsze wizyty u profesjonalisty zawsze są trudne, mogą pojawić się lęki, obawy. Pamiętaj, że to w zupełności normalne. Wykwalifikowany psycholog pomoże Ci przejść ten proces, o ile mu zaufasz i wyrazisz czynną chęć leczenia. Otwarta komunikacja jest gwarancją skutecznej terapii!
Czytałeś/-aś już nasz wcześniejszy wpis o radzeniu sobie ze stresem w pracy? Jeżeli nie, koniecznie zajrzyj, przygotowaliśmy kilkanaście sposobów, jak z nim walczyć!
Źródła:
- Bednarek D., Zawód Psycholog – regulacje prawne i etyka psychologa, Wydawnictwo PWN, 2016
- https://www.centrumnowa.pl/co-mozna-psychologowi-a-czego-nie-zaglebiamy-sie-w-kodeks-etyczny/
- https://psych.org.pl/o-ptp/wladze/stary-kodeks
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_Towarzystwo_Psychologiczne
- https://centrumharmonii.pl/co-psycholog-o-mnie-pomysli-etyka-i-zaufanie
- https://samorzad.humanum.pl/spacerek-po-etyce/
autor: Magda Koszczyńska
korekta: Kinga Terech