Znalezienie przyczyn, szczególnie bardziej złożonych wyzwań, może wiązać się z wieloma trudnościami. Stanąwszy przed problemem często nie wiemy od czego zacząć, jak odróżnić przyczyny od skutków. Z pomocą w takich sytuacjach mogą przyjść różne metody, między innymi Diagram Ishikawy zwany również diagramem ryby. 

Kaoru Ishikawa był japońskim naukowcem, zajmował się między innymi teorią zarządzania. Opracowana przez niego metoda pomaga zidentyfikować czynniki, które wpłynęły na powstanie problemu. 

Na czym polega Diagram Ishikawy

Podejście Ishikawy pozwala na wizualne przedstawienie problemu i jego potencjalnych przyczyn. Podczas spotkania zespołu uczestnicy biorą udział w burzy mózgów, która ma na celu zidentyfikowanie czynników mogących leżeć u podłoża problemu. 

Przyczyny problemu są rozważane w kilku kategoriach. Pierwotnie zaproponowanymi przez Ishikawę są tzw. 5 M – manpower (ludzie), methods (metody), machinery (sprzęt), materials (materiały), management (zarządzanie), często rozważaną kategorią jest też środowisko. Co ważne, kategorie czynników, wcale nie muszą być tymi, zaproponowanymi przez japońskiego naukowca, można je dostosować do specyfiki naszego własnego problemu i branży, w której operujemy. 

Zidentyfikowawszy kategorie przyczyn, możemy przystąpić do sporządzania diagramu. Na prawym końcu osi powinniśmy wypisać problem, a na jej przebiegu zostawić miejsce na wypisywanie czynników, które mogą się do niego przyczyniać. Przykładowy wygląd diagramu przedstawiono poniżej. 

Podczas spotkania uczestnicy powinni zastanowić się nad każdą kategorią przyczyn. Warto, by analiza była dość dogłębna, zwiększy to szansę na znalezienie faktycznych przyczyn. Podczas burzy mózgów przydatna może się okazać metoda „5 WHY”, która zakłada pięciokrotne zadanie pytania „dlaczego”, tak by dojść praprzyczyn. Choć krytykowana, metoda „pięciu dlaczego”, pomaga wykształcić w sobie i w zespole nawyk niepoprzestawania na pierwszych odpowiedziach, uczy dociekliwości. 

Analiza Diagramu Ishikawy

Otrzymaliśmy diagram i co dalej? Po zakończonej burzy mózgów warto wybrać małą liczbę 2-4 przyczyn, które prawdopodobnie mają największy wpływ na analizowany problem. Następnie należy określić sposób wyeliminowania problemu i zastanowić się czy wyniki dyskusji, czyli to, co na diagramie, faktycznie wydaje się mieć kluczowe znaczenie. 

Zalety diagramu ryby

Dużą zaletą podejścia Ishikawy jest graficzne podeście, pozwalające na uporządkowanie informacji i zobrazowanie hierarchii danych. Analizowanie potencjalnych przyczyn w poszczególnych kategoriach, pozwala na szersze spojrzenie na daną kwestię, zmusza do refleksji nad przestrzeniami, które mogą się z początku nie wydawać prawdopodobnymi winowajcami. 

Operowanie strategią, taką jak omawiany diagram, pozwala na wypracowanie automatycznej strategii rozwiązywania problemu. Posiadanie w zespole ustalonych procedur i schematów postępowania, szczególnie w takich newralgicznych kwestiach, jak nieprzewidziane trudności, może przyczynić się do usprawnienia pracy. 

Trudnością, która może się pojawić podczas konstruowania diagramu, jest problem z klasyfikacją czynników do konkretnych kategorii. Warto wtedy pamiętać, jakkolwiek trywialnie by to nie zabrzmiało, że to metoda jest dla nas, a nie my dla metody, więc należy do niej podejść założeniem możliwości dostosowania jej pod własne potrzeby i wymagania. 

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją Szkolna Giełda Pracy, która tworzy pierwszą w Polsce bazę ofert pracy, stażu i wolontariatu dla uczniów szkół średnich i studentów. Fundacja prowadzi również kampanię edukacyjną, której celem jest pomoc młodym ludziom w wejściu na rynek pracy. Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej https://szkolnagieldapracy.pl