28 stycznia, 2022
Jesteśmy pewni, że oczy są zwierciadłem duszy, ponieważ słyszymy o tym od dzieciństwa. Nie jest to bezpodstawne stwierdzenie. Okazuje się, że nasze oczy nie tylko odzwierciedlają to, co dzieje się w naszym mózgu. Oprócz tego mogą również wpływać na to, jak zapamiętujemy informacje i podejmujemy decyzje. Jedną z najważniejszych wskazówek jest tutaj właśnie ruch oczu.
Podstawowa aktywność gałek ocznych
Często ruch oczu jest przez nas świadomie kontrolowany, ale często jednak odbywa się podświadomie. Na przykład podczas czytania następuje ich gwałtowny ruch spazmatyczny – nasz wzrok porusza się szybko, zatrzymując się na poszczególnym słowie. Podobne aktywności w ruchu oczu odbywa się, gdy wchodzimy do pokoju. W tym przypadku jest on szerszy, co pozwala nam się rozejrzeć. Podczas chodzenia nasze gałki oczne wykonują drobne, mimowolne ruchy, aby skompensować zmianę położenia głowy i ustabilizować obraz, który widzimy. Jak wiemy, ich szybki ruch jest charakterystyczny dla tak zwanej fazy snu REM.
Ruch oczu pozwala nam wyczuć spojrzenie innych
Ludzie czują, gdy ktoś na nich patrzy. Kiedy jakaś osoba nagle zmienia kierunek swojego spojrzenia, automatycznie na to reagujemy. Nie jest to jedynie nasza naturalna wrażliwość i zdolność do przystosowania się do zmian w przyrodzie. Udowadnia to raczej znak naszej wzajemnej zależności, pragnienia socjalizacji. Kolejną przyczyną takiego zjawiska u ludzi jest rozmiar twardówki (obszar wokół źrenicy). Pozwala on szybko zauważyć ruch oczu, który powoduje zmianę trajektorii spojrzenia rozmówcy.
Czasami jednak wyczuwamy obce spojrzenie nawet „plecami”. Dlaczego tak się dzieje? Zjawisko to nazywa się wykrywaniem spojrzenia. W toku badań odkryto, że komórki mózgowe, które uruchamiają proces rozpoznawania, są bardzo precyzyjne. Ruch oczu osoby patrzącej na nas powoduje natychmiastowy impuls w mózgu. Naukowcy uważają, że „wbudowany czujnik” opiera się na złożonej sieci neuronowej.
W 2013 roku w czasopiśmie Current Biology ukazał się artykuł, w którym stwierdzono, że nasz „wbudowany czujnik wykrywania spojrzenia” jest gwarancją ochrony przed błędem. Jeśli czujemy na sobie czyjeś spojrzenie, to nie może być pomyłki – ktoś naprawdę na nas patrzy. Profesor psychologii Colin Clifford z University of Sydney odkrył bardzo ciekawą zależność. Chociaż ludzie nie potrafią tego dokładnie opisać, to i tak czują, że ktoś zwrócił na nich uwagę.
Tendencja do świadomości, że ktoś nas obserwuje, którą doświadczamy, zaczyna działać jak samospełniająca się przepowiednia. Kiedy się odwracamy, nasze działanie wywołuje natychmiastowe spojrzenie drugiej osoby.
Jeśli chciałbyś/chciałabyś dowiedzieć się więcej, w jaki sposób funkcjonuje nasz mózg np. podczas medytacji – przeczytaj ten artykuł!
Jak ruch oczu sygnalizuje innym, o czym myślimy?
Jak donosi BBC, badania pokazują, że rozszerzenie źrenic jest powiązane ze stopniem niepewności podczas podejmowania decyzji. Jeśli ktoś jest mniej pewny, odczuwa wzmożone podniecenie, co powoduje rozszerzenie źrenic. Ta zmiana w oku może również ujawnić, co osoba ma zamiar powiedzieć. Pewna grupa naukowców odkryła, że obserwowanie rozszerzenia źrenic pozwala przewidzieć, kiedy osoba zwykle mówiąca „nie”, po namyśle decyduje się powiedzieć „tak”.
Obserwowany ruch oczu może nawet pomóc przewidzieć, jaką liczbę ma na myśli dana osoba. Tobias Loetscher i jego koledzy z Uniwersytetu w Zurychu zwerbowali 12 ochotników i śledzili ruchy ich gałek ocznych, podczas gdy oni wymawiali na głos listę 40 liczb.
Odkryli, że kierunek i rozmiar przesuwania gałek ocznych uczestników dokładnie przewidywał, czy liczba, którą mieli się powiedzieć, była większa czy mniejsza, niż poprzednia. Ruch oczu odbywał się w górę i w prawo tuż przed wypowiedzeniem większej liczby, a w dół i w lewo przed mniejszą. Im większe było przesunięcie z jednej strony na drugą, tym większa różnica między liczbami.
Co ruch oczu opowie nam o nastawieniu rozmówcy?
Badania przeprowadzone w Wellesley College i University of Kansas przyniosły interesujące wyniki. Ruch oczu danej osoby różni się w zależności od tego, czy uważa kogoś za potencjalnego partnera, czy za przyjaciela.
Naukowcy przeanalizowali ruchy gałek ocznych 105 studentów (mężczyzn i kobiet) o tradycyjnych orientacjach seksualnych. Pokazano im zdjęcia nieznajomych. Osoby badane zostały poproszone o odpowiedź, czy chciałyby przyjaźni lub romantycznych relacji z osobami na zdjęciu. Okazało się, że mężczyźni najczęściej patrzą na kobiece piersi, talię i biodra. I nie ma znaczenia, czy chcą się z nią umawiać, czy być jedynie przyjaciółmi. Jeśli mężczyzna ma nadzieję na związek z kobietą, to dłużej patrzy na jej twarz.
Kobiety najczęściej kierują wzrok na klatkę piersiową lub twarz mężczyzny, jeśli uważają go za potencjalną bratnią duszę. Obie płcie patrzą najwięcej na stopy i nogi osoby, do której żywią jedynie platoniczne uczucia.
Podsumowanie
Jak widać, gałki oczne mogą nam przekazać bardzo wiele informacji na temat drugiej osoby. Mamy nadzieję, że nie będziesz teraz uciekać wzrokiem przed innymi! Jedno jest pewne, warto patrzeć drugiej osobie w oczy. Budzi to sympatię i zwiększa zaufanie. Co więcej, osoby utrzymujące kontakt wzrokowy uważane są za pewniejsze siebie.
autor: Nataliia Shapoval
korekta: Maja Podraska
Źródła:
1. https://bigthink.com/surprising-science/why-is-it-you-can-sense-when-someones-staring-at-you/