Czym jest motywacja?

Motywacja jest definiowana jako mechanizm psychologiczny organizujący działanie człowieka, ukierunkowany na osiągnięcie określonego celu. Aby możliwe było osiągnięcie tego celu, trzeba uważać go za istotny. Motywację można podzielić na wewnętrzną, która jest związana z własnymi przekonaniami, zainteresowaniami i potrzebą doskonalenia oraz na motywację zewnętrzną, która wiąże się z osiąganiem konsekwencji zewnętrznych np. nagrody i kary – motywatory takie jak np. premia czy awans. 

Podstawową tej koncepcji jest teoria potrzeb Maslowa, która wyróżnia pięć grup potrzeb człowieka. Pierwsze dwie z nich to potrzeby niższego rzędu (fizjologiczne i bezpieczeństwa) – bez ich zaspokojenia człowiek nie może zaspokajać kolejnych, którymi są potrzeby wyższego rzędu (społeczne, uznania oraz samorealizacji). Podstawą tej teorii jest konieczność zaspokojenia w pierwszej kolejność potrzeb niższego rzędu a dopiero potem możliwe jest zaspokojenie potrzeb znajdujących się wyżej. Maslow potrzeby ludzkie przedstawił w postaci piramidy, gdzie zostały one ułożone w sposób hierarchiczny. 

Charakterystyka pracy wolontariuszy – podstawowe informacje 

Wolontariat jest dobrowolną, świadomą działalnością na rzecz innych, wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Jest poświęceniem czasu i energii na rzecz społeczności lokalnej, osób spoza rodziny, na rzecz rozwoju środowiska itp. Działalność wolontariacka ma charakter bezpłatny, z wyjątkiem zwrotu kosztów poniesionych w związku z wykonywanym świadczeniem. Można wymienić wiele definicji wolontariatu, jednak niemal w każdej z nich przewija się fakt, że jest to świadczenie  świadomej i bezpłatnej działalności.

Jak zatem motywować wolontariuszy?

Wśród czynników, które ludzie (pracownicy) oceniają jako najbardziej motywującej najczęściej wskazywane są nagrody pieniężne. W przypadku wolontariuszy nie wchodzi w grę zachęcanie do pracy za pomocą pieniędzy, ponieważ ich działalność jest bezpłatna. Motywowanie wolontariuszy jest niezmiernie ważne, aby ich działania były realizowane z dbałością o wysoką jakość i chęcią do angażowania się w różnorodne projekty, współprace  realizowane przez organizację. 

Aspekty istotne z punktu widzenia motywacji wolontariuszy – ABC wolontariatu 

• Podstawą gotowości do angażowania się w działalność wolontariacką jest wewnętrzne przekonanie, że organizacja realizuje cele, które z punktu widzenia jednostki są uważane za istotne. Niezmiernie ważne jest, aby wolontariusze sami odpowiedzieli sobie na pytanie dlaczego zaangażowali się w dane działanie i jaka jest ich motywacja. 
• Jedną z ludzkich potrzeb wyższego rzędu jest potrzeba uznania, która jest niezmiernie istotna w przypadku motywowania wolontariuszy do pracy. Istotne jest, aby zadania realizowane przez poszczególnych wolontariuszy były dostrzegane i doceniane przez innych – warto pochwalić wolontariusza za dobrze zrealizowane zadanie na forum grupy, należy jednak unikać sytuacji karcenia poszczególnych członków zespołu przy innych, gdyż takie zachowanie działa demotywująco i zniechęca do angażowania się w działania organizacji.
• Kolejnym z motywatorów możliwych do zastosowania w przypadku wolontariuszy jest przydzielanie zadań, które są atrakcyjne dla wolontariusza i dają możliwość zdobycia doświadczenia i samodzielności. Znacząca jest znajomość zainteresowań wolontariuszy i przydzielanie im zadań, które są z nimi zgodne. Warto pamiętać, że każdy jest inny i może różnie odnajdować się w realizacji poszczególnych zadań. Działania, które będą męczące dla danego wolontariusza mogą okazać się atrakcyjne dla innego – należy zatem odpowiednio dobierać zadania do predyspozycji wolontariuszy. Należy unikać sytuacji, w których wolontariusz zobowiązany zostaje do konieczności realizacji zadań do których nie ma predyspozycji bądź kompetencji. 
• Ostatnim elementem jest tworzenie miłej i przyjaznej atmosfery w organizacji, jest to wartościowe dla wszystkich zaangażowanych w działanie. Wlicza się w to również gotowość do udzielenia pomocy i wzajemne wsparcie przy realizacji zadań. Ma to pozytywny wpływ na wszystkich członków organizacji – niezależnie czy ich praca jest wynagradzana pieniężnie czy ma charakter bezpłatnej działalności na rzecz innych. Tworzenie miłej atmosfery korzystnie wpływa na chęć angażowania się w działania organizacji ponieważ lepiej jest współpracować w przyjaznym gronie.

 Aby skutecznie motywować wolontariuszy niezmiernie istotne jest wspieranie ich w realizacji zadań, a także umożliwienia im integracji z innymi oraz ich nagradzanie – czasem wystarczy uśmiech, który daje wolontariuszowi poczucie, że to co robi ma sens i jest dostrzegane przez innych. Jeśli jest taka możliwość wolontariuszy można nagrodzić poprzez postaranie się o ulgi i rabaty dla nich.  Korzystne jest uniemożliwienie wolontariuszom integracji z innymi poprzez organizację wspólnych spotkań, czy też obchodzenia dnia wolontariusza. 

Podsumowując – jak zmotywować wolontariuszy

Jest wiele sposobów na motywowanie wolontariuszy do pracy, nie ma jednej ogólnie przyjętej zasady, który z nich sprawdzi się najlepiej.  Poznanie wolontariuszy, z którymi się pracuje może wyjaśnić czego potrzebują i dostosować sposoby motywowania do ich preferencji. Czasem proste gesty i słowa, które dla nas wydają się oczywiste mogą być wykorzystane jako motywatory zachęcające do realizacji zadań. Dodatkowo tego typu działania mogą zachęcić wolontariuszy do podjęcia się nowych wyzwań czy pracy w danej organizacji. Jeżeli zainteresował was ten wpis zapraszam na naszego bloga,  na którym znajdziecie więcej wpisów dotyczących III sektora ale nie tylko. 

Post w ramach projektu “Co słychać w trzecim sektorze“ finansowanego z programu Erasmus+ ze środków Unii Europejskiej.

Autor Jolanta Pijanowska

Bibliografia:

Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu 00-151 Warszawa, ul. Nowolipki 9b „Jak zdobyć i zatrzymać wolontariusza Szkolenie z zakresu zarządzania pracą wolontariuszy”